meer liefde voor literatuur: ontwerp mee

meer liefde voor literatuur: ontwerp mee

Leerlingen weten weinig over literatuur en hebben over het algemeen een negatief vooroordeel over literatuur. Ik heb de afgelopen weken weer met 55 leerlingen een gesprek gehad over de boeken die ze de afgelopen jaren ( havo:8 en vwo:12 ) hebben gelezen voor Nederlands. Ik laat ze voorafgaande aan het mondeling een beschouwing schrijven over hun leeservaring en over het literatuuronderwijs. De meeste havo leerlingen zeggen niet van lezen te houden, soms zeggen ze ( en dat doet je goed) dat ze toen ze in de bovenbouw kwamen dachten dat literatuur heel saai zou zijn en dat dat meegevallen is. Een kleine overwinning, zal ik maar zeggen. Bij vwo zijn wat meer leerlingen die lezen wel leuk vinden.
Ik laat veel toe, ik vind dat vrij veel boeken op de lijst mogen, maar leerlingen weten niet veel van wat er op de markt is. Ik dub de laatste tijd veel vaker over de vraag hoe ik ervoor kan zorgen dat ze meer in aanraking komen met interessante boeken.
Ik doe van alles, maar wat onsamenhangend: ik laat 4 en 5 vwo weblogs schrijven. ik zie dat dat enig effect heeft: ze lezen de blogs van elkaar, reageren soms en nemen dan een boek over van elkaar en dat is mooi. Vorig jaar liet ik leerlingen een boekpromotie houden, maar dat ontaardde al snel in een verplicht nummer, waar de anderen niet warm of koud van werden. Ik doe ook al 4 jaar mee met de Inktaap, maar daarmee bereik ik 10 leerlingen ( want ze hoeven niet, maar worden alleen uitgenodigd). En de laatste keer is dit mislukt omdat eigenlijk niemand het hele dikke boek van A.F.Th uit wilde lezen ( ik ook niet, ik hou niet van die schrijver). Ook maak ik een LibraryThing database waar leerlingen nu in kunnen zoeken. Daarbij gebruik ik tags om de boeken te categoriseren. Nu maak ik ook actief gebruik van de prachtige literatuurgeschiedenis.nl, waarbij leerlingen onderwerpen moeten onderzoeken en daar presentaties over houden.

Toch ben ik nog niet tevreden en ik wil daar met mensen over verder denken.
Nu heeft Theo Witte een nieuw idee, waarbij hij een online boekenlijst aan het maken is, waarbij wijde docenten, worden uitgenodigd mee te werken bij het kiezen en annoteren van boeken. hij koppelt dat ook nog aan zijn leesprofielen ( hij is daarop gepromoveerd). Op zich een goed idee, maar hij wil het beperken tot 200 boeken als een soort canon. Wat moet ik dan met de leerling die mij vorige week nog vroeg of er geen boeken zijn die gaan over kinderen van zijn leeftijd en die ook niet saai zijn. Die boeken zitten vast niet bij die 200.
En vroeger had Joop Dirsen een heel mooie site ( en daarbij een schoolboek ) waarop hij steeds meer boektitels publiceerde met een korte beschrijving en gecategoriseerd rond thema’s. Maar hij wil er sinds twee jaar geld aan verdienen, dus moet je nu CD-ROMs ( jazeker!) kopen voor elke leerling. en daar heb ik geen zin in.
En wat doen we met de hele mooie websites op het gebied van literatuur (van DBNL tot online gedichten) ? ik laat ze wel eens kijken, maar doe dat nog niet overwogen en gestructureerd genoeg. daarbij leuke opdrachten maken? webquestachtig?
En hoe zetten we nog beter de nieuwe mogelijkheden van ICT in: behalve weblogs ook podcastst, vodcasts of games?
Een laatste overdenking en een oproep: leerlingen vinden het soms interessant en inspirerend om te zien dat een bepaald thema / vraag op heel verschillende manieren is uitgewerkt door schrijvers. Daar ga ik wat vaker over vertellen ( ja, de meester als inspirator). Maar daarvoor wil ik presentaties gaan maken met powerpoint / keynote. Dat vind ik prettig als steun. Zijn hier al goed voorbeelden van?

Oproep:
wil je meedoen aan het ontwerpen van literatuuropdrachten gerelateerd aan internet? ( Janien!!), met nieuwe media (podcasts etc), het maken van presentaties over literaire thema’s ? laat het mij weten. misschien maak ik wel een wiki waar we het allemaal kunnen delen.
Hebben jullie nog veel betere ideeën dat ik op dit moment, laat het me weten!

22 thoughts on “meer liefde voor literatuur: ontwerp mee

  1. Je zou leerlingen ook een hyvespagina over de hoofdperso(o)n(en) kunnen laten maken, of een voorblad van een krant over gebeurtenissen uit het boek via het programma publisher.

  2. Hoi Jeroen,

    Ik ben het met je eens – ik vind het ook lastig om een mooie, structurele boekpromotie te doen. Ik accepteer ook veel en soms heb je enkele leerlingen te pakken met een aangeprezen boek.
    Ideeën genoeg, alleen de serieuze uitvoering ontbreekt;
    – een wiki (www.boekenwiki.nl) waar leerlingen een wiki moeten maken;
    – een boekpromotie in een kort filmpje;
    – creatieve opdrachten (www.leesdossier.info);
    – A4’tjes met een boekpromotie;
    – voorlezen;
    – koppelen aan de films.

    Misschien heb ik er eens tijd voor om één van deze bovenstaande ideeën structureel uit te werken..

    Groeten,
    Jan Bult

  3. Hallo
    Allereerst juich ik je idee toe om over literatuuropdrachten te praten. Ik ga ook volledig akkoord met je opmerkingen over Theo Witten en Joop Dirksen. Wat de leeslijsten betreft: ik vind het heel boeiend om te weten wat collega’s aanbieden, maar van een ‘enge’ leeslijst hou ik niet zo, ik noem mijn leeslijst daarom een suggestielijst. (Tussen haakjes: in Vlaanderen mogen/moeten leerlingen ook vertaalde literatuur lezen.)
    Maar laten we even kijken naar de mogelijkheden op gebied van opdrachten. In Vlaanderen schrijft het leerplan voor dat leerlingen bepaalde dingen met de gelezen boeken doen en dit bundelen in een leesportfolio. Met ‘dingen’ bedoel ik o.a. een creatieve opdracht, een analytische opdracht…
    Ik koppelde één van de opdrachten meestal aan een gedocumenteerde schrijfoefening, waarin leerlingen een vergelijking moeten maken tussen fictie en realiteit (bv. het beeld van de Taliban in ‘De vliegeraar’ vergelijken met wat we hierover in de andere media (niet-fictie) vinden…). Daaraan koppel ik dan weer een spreekoefening waarin leerlingen het gekozen thema aan de klasgenoten voorstellen (met verplicht gebruik van een elektronische presentatie (in de praktijk: ppt)).
    Ik laat leerlingen ook via het forum van de elektronische leeromgeving met elkaar communiceren (dat is dan wel wat ‘gekunsteld’ omdat ik leerlingen verplicht te reageren). Ik merk dat dit reageren (dus verderdenken op/met wat andere leerlingen schrijven) heel moeilijk voor ze is.
    Dit jaar wilde ik experimenteren met een digitaal portfolio, in de aard van http://www.blogspot.com, maar omdat ik dit jaar een andere opdracht heb, is dat er niet van gekomen.
    Vroeger (rond 2000) liet ik leerlingen ook van één boek een website maken of een powerpointpresentatie die andere leerlingen dan konden bekijken.
    Dit zijn zo de mogelijkheden die me meteen te binnen schieten, maar er kan zeker meer.

    Ik ben dus zeker benieuwd naar jouw bevindingen en naar de reacties hierop.

    Nog veel leesplezier en veel creatieve ideeën!

    Groetjes
    Kris

  4. Kris en anderen
    Leuk begin van een gesprek. Laten we eens verder praten.
    Kijk eens naar een ander bericht op mijn edublog: bijvoorbeeld alle berichten met de tag indeklas, voorbeeld http://hpblogs.nl/jeroencl/2008/09/bloggen-met-de-klas/
    ik werk met weblogs met mij leerlingen en dat bevalt goed.
    Ook heb ik ( en dat is ook te vinden in deze edublog) met leerlingen WIKI’s gemaakt en dat ook onderzocht op leerresultaat.
    Laten we doorgaan met dit gesprek.
    Een WIKI waarop we alles kunnen bundelen is misschien wel een goed idee. Ik heb het Leven Talen ook laten weten.
    Dank voor het meedenken.

  5. Beste Jeroen,

    Bedankt voor je complimenten met betrekking tot mijn leesadviezen op de helaas verdwenen site http://www.dossierlezen.nl
    Zomaar titels geven aan leerlingen helpt hen inderdaad niet verder. Vandaar dat ik mijn leesadviezen, nu op cd-rom of via een schoolnetwerkversie, uitgebreid toelicht, in thema’s en op niveau indeel.
    Je schrijft dat ik er nu aan wil verdienen; ik vraag er inderdaad geld voor. Ik kan je echter verzekeren dat de bedragen die ik ervoor ontvang (ook al maken inmiddels vele tientallen scholen gebruik van mijn materiaal), net voldoende zijn om uit de kosten te komen, en, eerlijk is eerlijk, ik kan er ook deze zomer van naar de camping in Zeeland.
    De methode opzetten heeft me hééél veel uren gekost, en kost nog steeds heel wat tijd (bij elk van de ruim tweehonderd boeken verdiepingsopdrachten verzinnen, en een uitwerking daarvan voor docenten schrijven!) dus als ik rijk had willen worden, had ik beter in die tijd een krantenwijk kunnen nemen.
    Dat neemt niet weg dat je het best mag afkeuren dat ik geld vraag voor iets wat ik uit idealisme ben begonnen!

    Met vriendelijke groet,

    Joop Dirksen

  6. Joop,
    Ik keur nooit af als iemand ergens aan verdient. Ik vind het vooral lastig als ik van alles op de server moet laten zetten terwijl alles langzamerhand online is. Ook is het moeilijk de directie ervan te overtuigen dat hier van echt lesmateriaal sprake is. Ten derde ben ik er inderdaad voor dat met vereende krachten we het samen doen en dat sluit meer aan bij open source en gezamenlijk make en gebruiken. Ook vind ik het lastig worden dat ( en daar kan jij niets aan doen, want jij was de eerste) dat er nu ook weer een andere database komt van Theo. Hij heeft wel als voordeel dat hij er leesprofielen aan koppelt en jij hebt als vordeel dat er veel meer boeken opstaan. Ik heb de kwaliteit van de opdrachten nog niet vergeleken.
    Dus excuses als het wat te brommerig overkwam. Maar als docent is het soms wat te lastig en zou ik wilen dat we meer samen deden.

  7. Hey Jeroen
    en Kris (ja, ik dacht al: dat moet Kris Van Rhode zijn …)
    en Joop Dirksen (dr. Joop Dirksen)

    Heel interessant voorstel, Jeroen, jouw wiki, om daar samen ‘meer liefde voor literatuut’ te kweken! Een soort van virtuele ‘reading garden’, daar dacht ik aan, naar Engelse inspiratie, voortassociërend op ‘kweken’…

    Zoals Kris zegt: in VL schrijft het leerplan voor (ik mocht het voor het VVKSO mee ontwerpen) wat we met boeken in de klas ‘moeten’ doen, en mijn interpretatie daarvan vind je in mijn ‘Leesfabriek(je)’ (ja, de naam is jaren geleden geïnspireerd op TMF(actory)), dat je in mijn laatste schoolversie voor mijn klassen 5 en 6 aso (vwo) in pdf op mijn (edu)(lit)blogje The Sausage Machine vindt.

    Het literatuuronderwijs in VL is het laatste decennium schatplichtig geweest aan dr. Joop Dirksen. Mijn (onze) pedagogisch adviseur Nederlands Mark Van Bavel hield de vinger aan de pols van de tijd, en wij, zijn ‘volgelingen’, woonden de talloze lezingen van Joop Dirksen op conferenties en nascholingssessies bij. Ik heb destijds zijn doctoraatsthesis gekocht (ik bezit een gesigneerd exemplaar!) en zijn handleiding voor het leesdossier (met Dick Prak): dat waren revelaties voor mij! Ik kan zeggen dat Joop Dirksen mij mijn literatuurdidactiek nieuw leven heeft ingeblazen. Naast Mark Van Bavel en Joop Dirksen wil ik zeker prof. dr. Ronald Soetaert niet vergeten: hij heeft me vele jaren geleden de weg naar de ‘digitalisering’ gewezen, om het met één woord samen te vatten.

    Is met dr. Theo Witte de nieuwe peetvader van het literatuuronderwijs opgestaan? Het lijkt wel zo: op welke conferenties en symposia voor Nederlands en lezen staat hij NIET geprogrammeerd? Zijn boek is zowel in Nederland als in Vlaanderen heel warm onthaald en veel literatuurleraren zijn direct aan het categoriseren geslagen. Niet dat ik tegen venieuwing ben, integendeel, en zijn leesniveaus zijn een inspirerende invalshoek, maar zijn ‘Lezen voor de lijst’-lijst van 200 boeken, daarvoor loop ik niet voor 100% warm. Ze mag er zijn, voor wie er nood aan heeft – leraar en leerling en lezer tout court – versta me niet verkeerd, en ik heb ook mijn oordeel gegeven en een aantal boeken gesuggereerd, maar of ik ze zelf zou volgen? Ik ben meer voor open keuzes, voor een grote graad van informaliteit, voor personalisering – altijd in samenspraak met mijn leerlingen: ze kenden ook de vele leeslijsten-in-omloop, en konden ook daaruit gerust kiezen, maar ik heb hen nooit tot één lijst beperkt.

    Het laatste woord hierover is vast nog niet gezegd. Besluit: doen, Jeroen, die wiki! hoe zal-ie heten?

    En elk geval, hoe jij het aanpakt, zoals je het de wereld laat zien hier! en daar! en daar! en … op het web: machtig en prachtig. Zo wil ik het ook. Zo heb ik het ook een beetje geprobeerd met mijn leerlingen in The Sausage Machine. En zo komt het dat ik nu zo nu en dan nog een beetje voortblog. Uit liefde voor literatuur. Het bloed kruipt …

    Tot gauw. Op de wiki van Jeroen? Veel groetjes aan iedereen
    janien

  8. dank je Janien. Als altijd to the point en hartverwarmend. Ik ga nadenken over het vervolg. Heb inmiddels Theo Witte ook uitgenodigd zich in deze discussie te mengen.

  9. Dag Jeroen,
    Ik wil ook iets melden in deze levendige discussie. In maart verscheen het Handboek Literatuuronderwijs 2009-2010, een uitgave van Passionate Bulkboek. Het Handboek Literatuuronderwijs is een reader en naslagwerk van het door Passionate Bulkboek en Stichting Schrijvers School Samenleving op 7 november 2008 georganiseerde symposium Dag van het Literatuuronderwijs.
    Ik ben daar niet geweest, maar ik kreeg toch het verzoek om een stuk voor dit handboek te schrijven: Literatuuronderwijs en ICT. Daarin pleit ik er o.a. voor om leerlingen creatieve verwerkingsopdrachten te geven. Creëren en communiceren: dat zijn de grote uitdagingen van ICT-gebruik. Ik zou graag reacties op mijn artikel ontvangen. Helaas is het wel in een heel conservatief medium gepubliceerd: in een papieren boek … Je kunt het bestellen bij Passionate Bulkboek: http://www.passionatebulkboek.nl/nieuws/53/handboek-literatuuronderwijs-2009-2010.html
    Groeten van Willy Weijdema, communitymanager van de vakcommunity Nederlands

  10. Willy
    goed idee. ik wil graag kiken naar je hoofdstuk en daar op reageren. is de copyright nu zo dat je me dat hoofdstuk niet kan toesturen, zodat ik dat aan mijn blog kan hangen en anderen daarop kan laten reageren? vind Passionate het ook geen goed idee, omdat het dan veel meer gelezen zal worden om het boek toch als PDF downloadable te maken? het gaat toch om de zaak? ze verdienen er waarschijnlijk niet veel aan. Groet, Jeroen

  11. @ Willy Weijdema en Jeroen
    Heb het nieuwe “Handboek” ontdekt in de communitynieuwsbrief en het direct bij Passionate besteld. Het stuk van Willy moet ik nog dringend lezen. Het zou idd fantastisch zijn als we het op onze blogs zouden mogen/kunnen publiceren.

Laat een antwoord achter aan jeroenc Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *