De 33ste HSN Conferentie Onderwijs Nederlands was weer heel geslaagd. En Windesheim had het prima georganiseerd.
Een overzicht van het hele programma vind je hier. Voor wie niet geweest is, kan alle teksten vinden in de prachtige HSN-bundel, dit jaar direct te downloaden via het Taaluniversum van de Taalunie, een sponsor van de conferentie.
Ik was weer stroomleider Innovatie en Digitale geletterdheid. In deze post geef ik een overzicht van het programma van deze stroom en de presentaties worden hier allemaal beschikbaar gesteld. Kom even terug als je nog niet alles ziet.
Inhoudsopgave
Stroom Innovatie en Digitale geletterdheid
Vrijdag 22 november
- Heleen Vellekoop Leeservaringen op creatieve wijze verwerken met ICT
- is vervallen
- Maud Donga Wordt VED-geletterd met behulp van de Emoji-leesplank
- Het is mijn ambitie dat emoji-taal landelijk wordt opgenomen binnen educatie. De veelzijdige kracht van emoji-taal is onderbelicht en ik streef ernaar om de meerwaarde van deze iconische taal op diverse plekken binnen het onderwijs in te laten zien. Met mijn ontwerpen hoop ik een bijdrage te leveren aan een VED-geletterde (visueel, emotioneel en digitaal) samenleving. De Emoji-leesplank is dé tool die ervoor zorgt dat leerlingen in hun eigen taal: emoji-taal kunnen reflecteren. Als docent maak je op een toegankelijke manier kennis met emoji-taal en zie je in een oogopslag hoe een leerling/student zich echt voelt in plaats van talige reflectie te moeten lezen. De Emoji-leesplank zorgt ervoor dat de docent inzicht krijg in de emotionele ontwikkeling van de student en begrijpt hoe en waarom een student zich zo voelt en gedraagt
- Ingrid Brinks & Anja Schoots Proeftuin met PLOT26. (Bekijken als Lesson-up )
- PLOT26 is een digitale en interactieve lesmethode Nederlands voor het secundair onderwijs die een rijke taalleeromgeving probeert te scheppen met vele aanknopingspunten voor de ontwikkeling van (digitale) geletterdheid. Kenmerkend voor PLOT26 zijn de vier verhalen per leerjaar die de ankerpunten van de lesmethode vormen. Via deze verhalen moeten leerlingen in een serie lessen middels allerlei interactieve opdrachten de leerlingen al samenwerkend een raadsel trachten op te lossen. Om de raadsels op te lossen moeten de leerlingen niet alleen teksten lezen en herlezen, maar ook kritisch luisteren en kijken naar filmbeelden, websites, blogs en vlogs uitpluizen op zoek naar aanwijzingen en brieven en mails schrijven aan levensechte personen. Sommige van deze verhalen met bijhorende opdrachten blijken ook goed bruikbaar in de bovenbouw van het primair onderwijs.
In een thematische onderzoeksgroep hebben vijf studenten van de opleiding Master Educational Needs in hun eigen praktijk een proeftuin ingericht om te onderzoeken of leraren met inzet van de verhalen uit PLOT26 een rijke (digitale) taalomgeving kunnen creëren en zo het (lees)engagement en de digitale geletterdheid van hun leerlingen kunnen vergroten. Zij presenteren hun bevindingen. Het volledige onderzoek is te lezen op https://anjaschoots.nl/onderzoek/
- PLOT26 is een digitale en interactieve lesmethode Nederlands voor het secundair onderwijs die een rijke taalleeromgeving probeert te scheppen met vele aanknopingspunten voor de ontwikkeling van (digitale) geletterdheid. Kenmerkend voor PLOT26 zijn de vier verhalen per leerjaar die de ankerpunten van de lesmethode vormen. Via deze verhalen moeten leerlingen in een serie lessen middels allerlei interactieve opdrachten de leerlingen al samenwerkend een raadsel trachten op te lossen. Om de raadsels op te lossen moeten de leerlingen niet alleen teksten lezen en herlezen, maar ook kritisch luisteren en kijken naar filmbeelden, websites, blogs en vlogs uitpluizen op zoek naar aanwijzingen en brieven en mails schrijven aan levensechte personen. Sommige van deze verhalen met bijhorende opdrachten blijken ook goed bruikbaar in de bovenbouw van het primair onderwijs.
- Joris van Hamersveld & Jaap van der Molen Het digitaal object: leren door te creëren (Bekijk de presentatie als Padlet. Wachtwoord = hsn2019).
- Creëren is de hoogste denkvaardigheid in de taxonomie van Bloom. Iemand anders iets uitleggen heeft een leerrendement van 90%, volgens de piramide van Bales. Het digitaal object combineert deze twee inzichten over leren.
Bij de module Mediawijsheid van de lerarenopleiding Nederlands op Windesheim laten we studenten een digitaal object ontwerpen. Dat object is online makkelijk te vinden en het geeft inzicht in bepaalde theorie over (in dit geval) het thema “media en publiek”. Studenten maken filmpjes, websites, online presentaties (Prezi) en Facebookpagina’s waarin/-op met tekst, beeld en geluid op diepgaande wijze theorieën worden uitgelegd aan de hand van tot de verbeelding sprekende voorbeelden.
Naast het feit dat creëren hoog in de taxonomie staat en het leerrendement hoog is, is het doel binnen de specifieke module tweeledig: 1) studenten leren zelf met nieuwe media omgaan en 2) ze ontwikkelen hun eigen onderwijsmateriaal. De meeste objecten zouden wij als docent zo kunnen gebruiken voor ons eigen onderwijs.
- Creëren is de hoogste denkvaardigheid in de taxonomie van Bloom. Iemand anders iets uitleggen heeft een leerrendement van 90%, volgens de piramide van Bales. Het digitaal object combineert deze twee inzichten over leren.
Zaterdag 23 november
- Nienke Nagelmaeker Vakoverstijgende taallessen
- Sinds ongeveer tien jaar werken wij bij het vak Nederlands op het Coornhert Gymnasium in Gouda (secundair onderwijs) zonder methode. Afgelopen jaar zijn we gestart onze eigen lessen te herzien. We wilden meer formatief werken, geen losse of geïsoleerde spelling- en grammaticalessen meer geven, maar doelgerichte opdrachten rondom één thema per periode (8 weken), zonder de basistaalvaardigheden uit het oog te verliezen. Daarbij werken we per periode met een zogenaamde ‘single point rubric’. Ik vertel graag meer over onze uitgangspunten, werkwijze en praktijkervaringen van afgelopen schooljaar.
- Ferdi Schrooten & Jeroen Clemens Verborgen Familieverleden binnen Curriculum.nu
- Digitale geletterdheid krijgt in Nederland een plek in het nieuwe curriculum voor het voortgezet onderwijs. Het is daarbij van belang dat leerlingen op eigen kracht leren functioneren in de gedigitaliseerde samenleving. Tevens is het belangrijk dat ze begrip ontwikkelen van de werking van digitale technologie, zodat zij kunnen meebewegen met de veranderende technologie en daar ook aan kunnen bijdragen.
De lesmodule ‘Verborgen Familieverleden’ draagt bij aan deze doelstellingen van digitale geletterdheid. Leerlingen gaan op zoek naar sporen van dode bloedverwanten. Ze gebruiken daarbij uiteenlopende digitale en online gereedschappen voor onderzoek, waaronder (gespecialiseerde) databanken en apps, onder meer op het gebied van genealogie en cultureel erfgoed. Vervolgens leren ze hun de oogst van hun queeste in het verleden digitaal te ordenen, analyseren en synthetiseren, om uiteindelijk op basis van de diezelfde oogst een geheel eigen productie (verhaal, poster etc.) te componeren.
De workshop toont aan de hand van voorbeelden van leerlingen, hun waargebeurde en vaak fascinerende familiegeschiedenissen en hun zoektochten hiernaar hoe een innovatieve en betekenisvolle lesmodulde als ‘Verborgen Familieverleden’ aan de hand van het echte leven handen en voeten kan geven aan digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs anno 2019. Zie ook website van Verborgen Familieverleden en de Documentaire van de KRO/NCRV hierover.
- Digitale geletterdheid krijgt in Nederland een plek in het nieuwe curriculum voor het voortgezet onderwijs. Het is daarbij van belang dat leerlingen op eigen kracht leren functioneren in de gedigitaliseerde samenleving. Tevens is het belangrijk dat ze begrip ontwikkelen van de werking van digitale technologie, zodat zij kunnen meebewegen met de veranderende technologie en daar ook aan kunnen bijdragen.
- Maarten Sprenger Omgaan met online informatie – de basis
- Begin 2019 ben ik door het SLO gevraagd feedback te geven op de bouwstenen en opdrachten binnen Curriculum.nu voor Nederlands. Op de HSN doe ik verslag van dit proces. Het draait vooral om Grote opdracht 6: De competente taalgebruiker zet taal in bij het kritisch verwerven en verwerken van (digitale) informatie.
Hoe langer ik me met Slim Zoeken bezighoud, hoe duidelijker het wordt: vaak ontbreekt bij een leerling de basis voor informatief zoeken. Wat wil je weten? Hoe ziet internet er uit? Hoe bepaal je de waarde van online informatie? En pas daarna: hoe ga je iets vinden? Online lezen is sowieso anders dan lezen van papier: dynamisch, interactief en zonder vaste vorm.
Het werkelijke doel van veel internetinformatie is vaak lastig te ontrafelen. Is het entertainment, commentaar of gewoon harde clickbait? Ook journalistiek heeft veel gezichten: onderzoek, nieuws gekopieerd uit persberichten en nepnieuws verschillen in opzet enorm van elkaar, maar kan je dat zelf zien? Essentieel: biedt betrouwbare (vertrouwde) bronnen aan in het onderwijs en leg uit waarom dat zo is. Want alle leerlingen in elk onderwijstype vanaf het begin zelf laten uitzoeken welke bron betrouwbaar is, is onhaalbaar. Bovendien zijn websites met begrijpelijke en betrouwbare informatie haast op twee handen te tellen.
Op basis van de verkenning van het web zijn er vervolgens stappen te zetten naar hoe je een zoekmachine gebruikt, hoe je een zoekopdracht opbouwt en bijstelt, hoe je anticipeert op mogelijke resultaten en de geboden resultaten scant. En uiteindelijk klikt op een resultaat dat je kunt gebruiken… (alle onderwijsvormen)
- Begin 2019 ben ik door het SLO gevraagd feedback te geven op de bouwstenen en opdrachten binnen Curriculum.nu voor Nederlands. Op de HSN doe ik verslag van dit proces. Het draait vooral om Grote opdracht 6: De competente taalgebruiker zet taal in bij het kritisch verwerven en verwerken van (digitale) informatie.
- Sanne Koetsier & Floor van Renssen Schrijven, spreken en lezen voor de echte (online) wereld!
- Studenten van de lerarenopleiding Nederlands van Windesheim voeren complexe opdrachten uit, waarin lezen, schrijven en spreken geïntegreerd worden. Ze schrijven een verhalend artikel op basis van een interview met een docent over de visie op leesonderwijs. Visievorming en didactisch redeneren op het gebied van leesbevordering en literatuuronderwijs gaan zo hand in hand met het toepassen van interviewtechnieken en het schrijven van een verhalend artikel. Ook schrijven ze recensies over gelezen jeugdboeken, die ‘online’ gepubliceerd worden. In deze workshop laten we voorbeelden zien van deze digitale didactiek, die is gericht op ‘dieper’ en betekenisvol leren. Studenten vertellen hoe ze aan de hand van deze aanpak niet alleen werken aan hun eigen taalvaardigheden, maar ook aan hun professionele ontwikkeling.